تاریخچه وموقعیت جغرافیائی استان همدان
در زمان انوشيروان تقسيم كشور به 4 قسمت يا به اصطلاح آن زمان به 4 پاذگس شرقي ، غربي ، شمال و جنوب ظاهراً صورتي منطقي‌تر داشته و بر ضابطة حدود جغرافيايي جهات چهارگانه متكي بوده است . که همدان جزء استان غربی بوده است.
از اين دوره‌ها و پس از آن تا دوره حكومت مغول اطلاعات كافي در ارتباط با وضعيت تقسيمات كشوري وجود ندارد. اصولاً به علت وجود قدرتهاي متعدد و حكومت‌هاي ملوك الطوايفي تقسيمات استاني نمي‌توانست مفهومي داشته باشد.
طبق اطلاعاتي كه حمدالله مستوفي در تاريخ گزيده مي‌دهد ايران در دوره شاهان مغول شامل 20 بخش بوده كه عبارتند از ، عراق عرب ، عراق عجم ، آذربايجان ، اران و مغان ، شيروان ، گرجستان ، ملك‌روم ، ولايت ارمن ، ديار بكرو ربيعه ، كردستان ، خوزستان ، فارس ، شبانكاره ، كرمان ، مكران و هرمز ، مفازه ميان كرمان و سيستان ، قهستان و نميروز و زاولستان ، خراسان ، مازندران ، قومس و جرجان ، گيلان. اين تقسيمات پس از مغول اندك اندك فراموش شده و بالاخره در دوران صفويه تقسيمات جديدي شکل گرفت.
نخستين قانون تقسيمات كشوري
پس از نهضت مشروطيت در اولين دوره قانون‌گذاري به سال 1285 هجري شمسي قانونی تحت عنوان قانون تشكيلات ايالات و ولايات به تصويب رسيد .
ماده 2 قانون مزبور واژه‌هاي ايالت و ولايت را تعريف و اسامي 4 ايالت را كه عبارت بودند از آذربايجان ، كرمان و بلوچستان ، فارس و بنادر و نيز خراسان و سيستان مشخص نمود .
گرچه اسامي ولايات در قانون نيامده بود , ولي در عمل 12 ولايت وجود داشت كه عبارت بودند از : استرآباد ، مازندران ، گيلان ، زنجان ، كردستان ، لرستان ، كرمانشاهان ، همدان ، اصفهان ، يزد ، خوزستان و عراق ( اراك) .
در سال 1341 هجري قمري ايران به 8 ايالت بزرگ تقسيم شد كه اسامي آنها عبارتند بودند از : آذربايجان ، گيلان ، مازندران ، استرآباد ، خراسان (ولايت شرقي قائنات و قهستان و سيستان جزو آن محسوب مي‌شدند) . ايالت كرمان مشتمل بود بر بلوچستان و مكران و بنادر درياي عمان ، فارس كه لارستان و كهگيلويه و بنادر خليج فارس از مضافات آن بود و خوزستان.
حدود ايالات ، ولايات و بلوكات به موجب اصل سوم متمم قانوني اساسي ( 14 ذيقعده 1285 هـ . ش ) ثابت و تغيير در آنها بحكم قانون بوده است .
دومين قانون تقسيمات كشوري
تا 16 آبانماه سال 1316 هجري شمسي كه قانون تقسيمات كشور و وظايف فرمانداران و بخشداران به تصويب مي‌رسد ، تغييرات عمده‌اي در محدوده تقسيمات كشوري به عمل نمي‌آيد .
استانهاي شمال غرب ، غرب ، شمال ، جنوب ، شمال شرق و استان ششم (مكران). هر يك از استانها با در نظر داشتن وسعت ، داراي شهرستان‌ها و بخش‌هاي متعددي بوده‌اند .
در نوزدهم ديماه سال 1316 ، با اصلاح قانون تقسيمات كشوري و براساس ماده يك آن ، كشور ايران مطابق نقشه و صورت ضميمه به ده استان و 49 شهرستان تقسيم شد. در اين اصلاحيه نيز ، هر استان مركب از چند بخش و هر بخش مركب از چند دهستان و هر دهستان مركب از چند قصبه و ده است .
در ماده دوم ، استانهاي كشور و شهرستان‌هاي تابعة استان يكم شامل زير بوده است .
استان يكم شامل شهرستان‌هاي :
1ـ زنجان 2ـ قزوين 3ـ ساوه 4ـ سلطان‌آباد 5 ـ رشت 6 ـ شهسوار
استان دوم شامل شهرستان‌هاي :
1ـ قم 2ـ كاشان 3ـ تهران 4ـ سمنان 5 ـ ساري 6 ـ گرگان
استان سوم شامل شهرستان‌هاي :
1ـ اردبيل 2ـ تبريز
استان چهارم شامل شهرستان‌هاي :
1ـ خوي 2ـ رضائيه 3ـ مهاباد 4ـ مراغه 5 ـ بيجار
استان پنجم شامل شهرستان‌هاي :
1ـ ايلام 2- شاه آباد 3- کرمانشاه 4- سنندج 5- ملاير 6- همدان
استان ششم شامل شهرستان‌هاي :
1ـ خرم‌آباد 2ـ گلپايگان 3ــ اهواز 4ـ خرمشهر
استان هفتم شامل شهرستان‌هاي :
1ـ بهبهان 2ـ شيراز 3ـ بوشهر 4ـ فسا 5 ـ آباده 6 ـ لار
استان هشتم شامل شهرستان‌هاي :
1ـ كرمان 2ـ بم 3ـ بندرعباس 4ـ خاش 5 ـ زابل
استان نهم شامل شهرستان‌هاي :
1ـ بيرجند 2ـ تربت‌حيدريه 3ـ مشهد 4ـ قوچان 5 ـ بجنورد 6 ـ گناباد 7 ـ سبزوار
استان دهم شامل شهرستان‌هاي :
1ـ اصفهان 2ـ يزد
در سال 1340 فرمانداری های کل سمنان ، همدان ، و لرستان ايجاد و فرمانداري كل بويراحمدي و كهگيلويه به مركزيت ياسوج در سال 1342 تاسيس شد. فرمانداري‌هاي كل ايلام و لرستان پشتكوه در سال 1343 و فرمانداري‌هاي كل بنادر و جزاير بحر عمان و خليج‌فارس منحل و استان ساحلي بنادر و جزاير خليج‌فارس و درياي عمان به مركزيت بندرعباس تأسيس مي‌شود.
در سال 1348 فرمانداري‌هاي كل زنجان ، يزد و بوشهر ايجاد گرديده و در سال 1352 ، استانهاي يزد و چهارمحال و بختياري ، لرستان ، زنجان ، همدان و بوشهر تأسيس می يابد.
منبع: WWW.Taghsimatir.net
موقعيت جغرافيايي استان همدان
موقعیت جغرافیائی وویژگیهای طبیعی:
استان همدان درگستره ای بمساحت 19547 کیلومتر مربع درغرب ایران واقع است که ازشمال به استانهای زنجان وقزوین،ازجنوب به استان لرستان،از شرق به استان مرکزی واز غرب به استان کرمانشاه وقسمتی از استان کردستان محدوداست.
استان همدان براساس آخرین تقسیمات کشوری دارای 8 شهرستان ،27 شهر ،23بخش،72 دهستان و1111آبادی است.جمعیت استان براساس آخرین براوردها 1745739 نفر میباشد .
جاذبه هاي تاريخي-طبيعي و فرهنگي استان
معرفی اجمالی شهرستانهای استان:
همدان:
وجه تسمیه:
درکتیبه تیکلات پالاسراول(پادشاه آشور)که مربوط به 11 قرن پیش از میلاد است،نام همدان،آنادانا یا همدانا نوشته شده است.هردوت مورخ یونانی درتاریخ خود نوشته است که دیااکو پادشاه ماد(حدود700 سال پیش ازمیلاد مسیح)همدان رابرای پایتختی انتخاب کرد ودرآن کاخی عجیب ومستحکم بصورت هفت قلعه که یک درون دیگری قرارگرفته بود،ساخت.این قصر300 تا1000اتاق داشت وآنرا هنگمتان(محل اجتماع)یا هگمتانه یااکباتان می خواندند.اماامروز از قصر هفت حصار وعظمت آن چیزی پیدانیست.
آثارتاریخی ونقاط گردشگری:
|
گنجنامه:
|
تپه مصلی:
|
|
شیرسنگی:
|
گنبدعلویان:
|
|
بقعه استرومردخای:
|
برج قربان:
|
|
اماکن مذهبی:
|
آرامگاه بوعلی سینا:
|
|
آرامگاه باباطاهر:
|
غارعلیصدر:
|